Zinpekoen Epaimahaia

Epaimahaiaren egitekoa

Epaimahaikoei dagokie, judizioa egin ondoren, Magistratu Lehendakariak proposatzen dituen gertakariak frogatutzat ala ez frogatutzat jotzea. Era berean, beraiei dagokie akusatu bakoitzaren erruduntasuna edo errugabetasuna aldarrikatzea. Epaimahaiaren erabakiari berediktua esaten zaio. Erruduntasun-berediktua ezartzeko, epaimahaiaren bederatzi botoetatik zazpi beharko dira, eta errugabetasuna zehazteko, bost. Berediktu horretan oinarrituta, magistratu presidenteak epaia idazten du. Epaia absoluziozkoa edo kondenatzailea izango da, eta, azken kasu horretan, ezarri beharreko zigorra ezartzen du. 

Epaimahaiak independentziaz, erantzukizunez eta legeari men eginez jokatuko du.

Zinpekoen Epaimahaietan epaitzen diren delitu motak

Zinpekoen Epaimahaiaren eskumenak ez ditu hartzen Zigor-arloan aurreikusitako delitu guztiak, ondorengoetara soilik mugatzen delarik:

• Giza hilketa
• Mehatxuak
• Sorospen eginbeharra ez betetzea
• Bizilekua bortxatzea
• Dokumentu-zaintzako desleialtasuna
• Funtzionario-eroskeria
• Eragimen trafikoa
• Ondasun publikoak bidegabe eralgitzea
• Iruzurrak eta legearen aurkako ordainarazpenak
• Desleialtasuna presoen zaintzan
• Funtzionarioei debekatutako negoziazioak

Epaimahai bateko kide izateko honako baldintza hauek bete behar dira:

• Adin nagusikoa izatea, eta eskubide politikoak egikaritzeko ahalmen osoa izatea.
• Irakurtzen eta idazten jakitea.
• Izendapenaren garaian, epaituko den delitua egin den probintziako edozein udalerritako herritarra izatea.
• Zinpekoen epaimahaiaren zeregina betetzeko gaitasun nahikoa izatea. Desgaitasuna duten pertsonak ezingo dira zinpekoen epaimahaitik baztertuak izan arrazoi horrengatik, eta Justizia Administrazioak haiek behar dituzten laguntzak eman beharko dizkie, bai eta arrazoizko egokitzapenak egin ere, zeregin hori normaltasunez bete ahal dezaten.

Baldintzak Zinpekoen Epaimahaiari buruzko Lege Organikoko 8. artikuluak batzen ditu.

Zinpekogai ez izateko aitzakiak

• 65 urte baino gehiago dituztenak eta desgaitasuna duten pertsonak.
• Zinpekogai izendatu aurreko lau urteetan zinpekogai lanak egin izana.
• Familia-kargen ondorioz nahasmendu larria duten pertsonak.
• Interes orokorreko lanak egiten dituztenak, baldin eta ordezteak kalte larriak sortuko baditu.
• Bizilekua atzerrian dutenak.
• Jardunean dauden militar profesionalak, zerbitzuan daudenean. 
• Zinpekogai izatea modu larrian eragozten duen beste edozein arrazoi behar bezala argudiatu eta egiaztatzen duena.

Zinpekoen Epaimahaiari buruzko Lege Organikoaren 12. artikuluan ezarritakoa betetzen duten pertsonak desenkusatu ahal izango dira.

Zein da hautaketa-prozesua?

1. Bi urtean behin, epaimahairako hautagaien zerrenda berria egiten da indarrean dagoen hautesleen erroldarekin.
2. Hautagaien zerrenda jendaurrean jarri ondoren, zozketa publikoa egiten da.
3. Hautatua izan bazara, bete beharko duzun eginkizunari buruzko informazioa emango dizun jakinarazpena jasoko duzu.
4. Inprimaki bat bete eta jaso ondorengo bost egunen barruan bidali beharko duzu.
5. Hautatutako inork ezingo dio uko egin Zinpekoen Epaimahaian parte hartzeari, arrazoi justifikatuak aurkeztuta kanpoan gera daitekeen arren. Horretarako, erreklamazio-aldi bat egongo da.
6. Gutxienez 20 hautagai aurkeztu behar dira epaimahairako, eta defentsak eta akusazioak nahi dituzten guztiak bazter ditzakete inolako arrazoirik aurkeztu gabe.
7. 9 kide eta bi ordezko hautatuta eratuko da epaimahaia.

Zinpekogai izan ez direnak

• Dolozko delituagatik kondenatu eta errehabilitazioa lortu ez dutenek.
• Ahozko epaiketa egiteko edo epea zehazteko zain dauden auzipetuak edo akusatuak, edo atxiloketa, behin-behineko espetxealdia edo delituagatiko zigorra betetzen ari direnak.
• Prozedura penal baten ondorioz enplegu edo kargu publikorik gabe utzitakoak, etenaldi horrek irauten duen bitartean.

Zinpekogai izateko bateraezintasunak

Legearen arabera herritar batzuk ezin dira zinpekogai izan beren lan-jardunaren ondorioz. Hauek dira Legeak zehazten dituen bateraezintasunak:

• Errege-familia.
• Kargu hautetsiak, eta Gobernu zentraleko zein erkidegoetako gobernuetako kideak.
• Justizia Administrazioko hainbat organismoetako pertsonak. Espetxeetako funtzionarioak.
• Jarduneko letradun eta prokuradoreak. Unibertsitateetan arlo juridikoak edo auzitegi-medikuntza irakasten duten katedradunak edo irakasle titularrak.
• Jarduneko segurtasun indarretako eta kidegoetako kideak.
• Nazioarteko erakundeetako diplomazialari eta ordezkari iraunkorrak.

Nork ezin du epaimahai batean parte hartu?

• Akusatzaile partikularra edo pribatua, auzi-jartzaile zibila, akusatua edo hirugarren erantzule zibila dena auzian.
• Judizioko alderdietako batekin, magistratu lehendakariarekin edo auziko abokatu edo prokuradoreekin ahaidetasun-harremanak dituztenek.
• Lekuko, aditu, fidatzaile edo interprete gisa parte hartu dutenek.
• Auzian interesa dutenek.

Zinpekogai naiz. Zer gertatuko da epaiketara joaten ez banaiz?

Magistratuaren aurrean ez aurkezteko arrazoirik ez baduzu, isuna jaso zenezake. Bigarren deialdi batean berriro justifikaziorik gabe huts egiten baduzu, isuna zure diru-sarreren proportzioan handituko da.

Zinpeko Epaimahaiko kide izan naiz, ordainsaririk jaso dezaket?

Bai. Zinpeko epaimahaian aritu den orok, bai titularrak bai ordezkoak, ordainsaria jasotzeko eskubidea dauka. Lana betetzeagatiko ordainsariaz gain, bidaia-, ostatu- eta mantenu-gastuengatiko kalte-ordaina jaso dezakezu ere, legean xedatutakoaren arabera.

Gaiaren inguruan informazio gehiago nahi izatekotan, martxoaren 1eko 385/1995 Errege Dekretua kontsulta dezakezu, epaimahaikideen jarduketaren ordainsariaren eta indemnizazioaren araubidea ezartzen duena.