Justizia Administrazioa Euskadin
- Informazio orokorra
- Justizia Administrazioa
- Lankidetza Zerbitzuak
- Beste zerbitzu batzuk
EpaiBi
Legeria eta euskara
Justizia Administrazioan euskara erabiltzeko esparrua, oinarrian, 1978ko Konstituzioak, Euskal Herriaren Autonomia Estatutuak, Euskararen Erabilpena Arauzkotzeko azaroaren 24ko 10/1982 Oinarrizko Legeak eta Botere Judizialaren Lege Organikoak definitzen dute.
Konstituzioaren 3. artikulua
Euskal Autonomia Erkidegoko hizkuntza-eskubideak bermatzeko oinarriak ezartzen dira 1978ko Konstituzioan; horregatik da lege-erreferentzia garrantzitsuenetarikoa. Espainiako Konstituzioa onartzeak nabarmen aldatu zuen Estatu Espainiarrean hizkuntzen tratamendu juridikoa aurreko egoerarekin alderatuta.
- Gaztelania da Espainiako estatuaren hizkuntza ofiziala. Espainiar guztiek dute gaztelania jakiteko betebeharra eta erabiltzeko eskubidea.
- Espainiako beste hizkuntzak ere dagozkien autonomia-erkidegoetan ofizialak izango dira, horietako estatutuekin bat etorriz.
- Espainiako hizkuntza-moten aberastasuna kultur ondarea da, eta ondare horrek begirune eta babes berezia izango du.
Espainiako Konstituzio osoa PDFn
Autonomi Estatutuaren 6. artikulua
Konstituzioan ezarritakoa garatuz, Euskal Autonomia Erkidegoak gaztelaniaren eta euskararen koofizialtasuna ezarri zuen. Autonomia Estatutuko (abenduaren 18ko 3/1979 Lege Organikoko) 6. artikuluari jarraiki:
- Euskara, Euskal Herriaren hizkuntza propioa, hizkuntza ofiziala izango da Euskadin, gaztelania bezala, eta bertako biztanle guztiek dute bi hizkuntzok jakiteko eta erabiltzeko eskubidea.
- Autonomia Erkidego osorako erakundeek, Euskal Herriaren aniztasun soziolinguistikoa kontuan hartuz, hizkuntza bion erabilera bermatuko dute eta bion ofizialtasuna arautuko, eta beren ezagutza ziurtatzeko behar diren neurri eta baliabideak bideratu eta arautuko dituzte.
- Inor ezin izango da hizkuntza dela-eta diskriminatu.
Euskararen Legearen 9. artikulua
Lege honek hizkuntza-eskubideak aitortzen dizkie herritarrei, eta horiek bermatzeko Euskal Autonomia Erkidegoan kokatutako herri-administrazioen eginbeharrak ezartzen ditu. Justizia Administrazioari dagokionez, eskubide hauek Legeko 9. artikuluan daude jasota, eta hitzez hitz honela dio:
9. Atala
- Justizia Administrazioarekiko harremanetan, herritar guztiek beren aukerako hizkuntza ofizialaz baliatu ahal izango dute, inolako itzulpenik ezin eska dakiekeela.
- Euskaraz aurkeztutako idazki eta agiriak, eta bai epai-jardunak, balio eta eragin-indar osokoak izango dira.
- Eusko Jaurlaritzak, dagokien organoekin elkar hartuta, Euskal Herriko Justizia Administrazioan euskararen erabileraren normalizazioa bultzatuko du.
Botere Judizialaren Lege Organikoaren 231. eta 341. artikuluak
BJLOk zehazten du jardun judizialetako hizkuntzaren ofizialtasuna. Lege Organikoak honako hau ezartzen du bere 231. artikuluan, 19/2003 LOk aldatu gabeko artikuluan, alegia:
- Jardun judizial guztietan epaileek, magistratuek, fiskalek, idazkariek eta epaitegietako eta auzitegietako gainerako funtzionarioek gaztelania erabiliko dute, Estatuko hizkuntza ofiziala.
- Epaileek, magistratuek, fiskalek, idazkariek eta epaitegietako eta auzitegietako gainerako funtzionarioek Autonomia Erkidegoko hizkuntza propioa erabil dezakete, alderdietako inork, hizkuntza hori ez dakiela alegatuz, aurka egiten ez badu, egoera horrek defentsa-gabezia sor baitezake.
- Alderdiek, beren ordezkariek eta zuzentzen dituztenek, baita lekukoek eta adituek ere, jardun judizialak gauzatu behar dituzten lurraldeko Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofiziala erabil dezakete, bai ahozko adierazpenetan baita idatzizkoetan ere.
- Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizialean gauzatutako jardun judizialek eta aurkeztutako agiriek erabateko baliozkotasuna eta eraginkortasuna izango dute, gaztelaniara itzuli beharrik gabe. Jardun judizial eta agiri horiek ofizioz itzuliko dira Autonomia Erkidegotik kanpo dauden organo judizialetan ondoreak sortu behar dituztenean, salbu eta hizkuntza ofizial bera duten Autonomia Erkidegoak badira. Era berean, itzuli egingo dira legeetan horrela ezartzen denean edo defentsa-gabezia alegatzen duen alderdiak hala eskatzen duenean.
- Ahozko jardunetan, interprete-lanak egiteko gaitzat jo dezake epaileak edo auzitegiak erabiliko den hizkuntza ezagutzen duen edonor, pertsona horrek aldez aurretik zin egin edo hitzeman ondoren.
BJLOko 341. artikuluari jarraiki, hizkuntza ofizial propioa duten Autonomia Erkidegoetako organo judizialetan, karrera judizialeko kideei erreserbatutako lanpostuak betetzeko merezimendutzat joko da hizkuntza ofizial propioa jakitea.
Zuzenbide Zibil berezia edo forala eta hizkuntza ofizial propioa duten Autonomia Erkidegoetako auzitegi nagusietako eta probintzia-auzitegietako lehendakariaren lanpostuak betetzeko, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiak merezimendutzat hartuko ditu Zuzenbide Zibil Berezia edo Forala ezagutzea eta Autonomia Erkidego horretako hizkuntza jakitea.
Aipatutako autonomia-erkidegoetako zuzenbide zibil berezi edo foralaren eta hizkuntzaren ezagutza balioesteko irizpideak erregelamendu bidez ezarriko dira, eta ezagutza hori lehentasunezko merezimendutzat hartuko da erkidego horietako lurraldeetako organo jurisdikzionaletan jarduteko lehiaketetan.
Botere Judizialaren Lege Organikoa PDFn
174/2010 dekretua, ekainaren 29koa, EAEko Justizia Administrazioko Hizkuntz-Normalkuntzari buruzkoa
Dekretu honen helburua Euskal Autonomia Erkidegoan indarrean dagoen koofizialtasun erregimena praktikara eramatea da, Justizia Administrazioarekin harremanetan dagoen edozein herritarrek euskaraz nahiz gazteleraz egiteko aukera izan dezan.
Dekretu honek auzitegiek partzialki ezeztatu zuten uztailaren 29ko 152/2008 Dekretua ordezkatuko du. Gainera, Justizia Administrazioa Bulego Judizial eta Fiskalaren antolamendu eta jarduera berrira egokitzeko lanen ondorioz sortutako beharrei erantzungo die.
Dekretuak euskararen erabilera sustatu nahi du eremu judizialean jarduteko hizkuntza bezala. Horretarako 10 urtetan Justizian lanpostuen %35 lanpostu hizkuntzaren arabera eskakizun berezikoak izatea ezarri da, eta lanpostu horiek zehazteko, lehentasunezkoak diren eskualdeak zehaztea eskatzen da Dekretuan.
Dekretuko 3. artikuluan, besteak beste, ondorengo neurri hauek aipatzen dira:
- Lanpostu jakin batzuk lanpostu berezi gisa sailkatzea.
- Unitateak katalogatzea.
- Euskaran trebatzeko ikastaroen eskaintza arautzea.
- Euskara erabiltzeko programak arautzea .
- Lantalde elebidunak funtzionalki eratzea.
Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutuna
2001ean, Espainiako gobernuak Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutuna berretsi zuen, 1992ko azaroaren 5ean Europako Kontseiluak Estrasburgon onartutakoa, eta, aldez aurretik, 22 Estatuk berretsitakoa.
Eremu urriko hizkuntzak babesteko helburuarekin egin zen Gutuna, hizkuntza horiek kultura-ondare izan arren, arriskuan baitaude (Gutunaren zioen azalpenean ezartzen den moduan), eta bertan adierazten da Estatu kontratugile bakoitzak zein hizkuntzaren erantzule egiten den zehaztu behar duela gutuna berresterakoan (3.1 art.). Espainiak deklaratu zuen Espainiako Estatuko Autonomia Estatutuetan aitortutako hizkuntza guztiek merezi dutela (bai ofizialek, baita ofizialak izan gabe babesa merezi dutenek ere) Gutunak ematen duen babesa.
Gutuna berretsi ondoren, zuzenean aplikatzen da Espainiako ordenamendu juridikoan, eta ez da arauetan garatu behar aplikatzeko. Hala ere, bertan ezarritakoa hain abstraktua denez, Estatu sinatzaileen legeriara egokitzeko ezartzen da. Gutunak jasotzen duen moduan, Estatu sinatzaileek txostenak egin beharko dituzte gutuna aplikatzeko hartzen dituzten neurrien berri emanez. Txosten horiek Europako Kontseiluko idazkari nagusiari aurkeztu beharko zaizkio.
- © Justizia Administrazioa Euskadin
- RSS
- Harremanetan jarri
Lege informazioa
- Pribatutasuna
